Пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен Чӑваш Енре ҫӗрсен «халӑх инвентаризацийӗ» пуҫланать. Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура икӗ ҫул хушшинче пушӑ выртакан тата тухӑҫсӑр усӑ курман ҫӗрсен реестрне хатӗрлеме тӗллев лартнӑччӗ. ЧР Пурлӑх министерствинче иртнӗ ларура пӗлтернӗ тӑрӑх, акци вӑхӑтӗнче тӗллевлӗ мар усӑ куракан лаптӑксене тупса палӑртӗҫ, вӗсене ӗҫлеттерме тытӑнӗҫ. Инвентаризаци ял-салари пушӑ ҫӗрсене пырса тивӗ.
Ӗҫлӗ комиссисем тата ятарлӑ ушкӑнсем йӗркелеме палӑртнӑ. Вӗсем хуҫасӑр лаптӑксене шута илӗҫ, вӗсене пӑхмашкӑн вырӑна тухӗҫ. ЧР Пурлӑх министерстви муниципалитет халӑхне кампание хастар хутшӑнма чӗнет. Граждан хастарӗсем мӗн пур ыйтӑва уҫӑмлатма шантараҫҫӗ. Ӗҫе икӗ тапхӑрпа ирттерӗҫ. Чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗ валли пӗтӗмлетӳсем тӑвӗҫ.
Чӑваш Енре 2011 ҫултанпа нумай ачаллӑ ҫемьесене ҫӗр лаптӑкӗ тӳлевсӗр параҫҫӗ. Нумаях пулмасть Куславкка хулинче пурӑнакан Павелпа Людмила Кирилловсене ҫӗр лаптӑкӗ илмелли сертификат панӑ.
Сертификата ҫемьене савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура Куславкка хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Андрей Васильев тыттарнӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 18-мӗшӗ тӗлне Куславкка районӗнче нумай ачаллӑ 44 ҫемье ҫӗр лаптӑкӗ илмешкӗн черетре тӑрать. Вӗсенчен 35-шӗ панӑ ҫӗр ҫинче ҫурт-йӗр хӑпартасшӑн, 8-шӗ вите-сарай тӑвасшӑн, 1 ҫемье дача пек усӑ курасшӑн. Хальлӗхе 43 ҫемье тӳлевсӗр ҫӗр лаптӑкӗллӗ пулнӑ.
Ӗнер, нарӑсӑн 12-мӗшӗнче, ЧР Патшалӑх Канашӗн Председатель ҫумӗ, Комитетӑн хысна, финанс, налук енӗпе ӗҫлекен председатель Анатолий Князев ыйтупа килекен ҫынсене йышӑннӑ.
Нумай ачаллӑ Роза Кудряшова ҫӗр лаптӑкӗ илме пулӑшу ыйтнӑ. Виҫӗ ачаллӑ ҫемье ҫак ыйтупах унччен Шупашкар районӗн администрацине ҫитнӗ пулнӑ, анчах вырӑнти хӑйтытӑмлӑх ӗҫченӗсем хирӗҫленӗ имӗш. Ҫакна ашшӗ тата ачисем Ҫӗнӗ Шупашкарта пропискӑра тӑнипе сӑлтавланӑ. Ҫемье вара арӑмӗ пропискӑра тӑракан ялта ҫӗр лаптӑкӗ илесшӗн.
Депутат ялта пуранас кӑмӑллӑ ҫемьене курма хавас пулнине палӑртнӑ, Шупашкар район администрацине ыйту яма шантарнӑ.
«Енчен пурлӑха (ҫурт-йӗре, сооружение, машинӑна тата ыттине) хӑйӗн тӗллевӗпе кӑна мар, урӑх енпе те, сӑмахран, производство зданине — склад вырӑнне, трактора — хӑш чухне груз турттарма, ҫӗре вара хутра палӑртнӑ пек кӑна усӑ курмалла», — тесе ӑнлантарса панинчен пуҫланӑ республикӑн Пурлӑх министерствин сайтӗнчи черетлӗ информацирен пӗрне. Унта сӑмах ҫӗре пӗр категорирен теприне куҫарасси пирки пырать.
Чӑн та, ҫӗре тӗллевлӗ усӑ курмалла. Пусӑ ҫинче, тӗслӗхрен, вӑрман ӳстерме юрамасть. 2005 ҫултан пуҫласа 759 лаптӑка, пурӗ 1861 гектар, ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗртен промышленноҫ е урӑх тӗллевӗлли ҫине куҫарнӑ. Юлашки виҫӗ ҫулта уйрӑмах нумай: маларах асӑннӑ лаптӑкран 87 процентне юлашки виҫӗ ҫулта куҫарнӑ.
Пӗлтӗр кӑна ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ 241 лаптӑка куҫарасси пирки 114 ходатайство шута илнӗ. Урӑх тӗллеве куҫарнисенчен Патӑрьел, Канаш, Красноармейски, Пӑрачкав, Вӑрмар, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Етӗрне районӗсенче пурӗ 209,5 гектар ҫӗре ҫурт-йӗр тума куҫарнӑ. Карас ҫыхӑнӑвӗн башнисене вырнаҫтарма Сӗнтӗрвӑрри тата Вӑрмар районӗсенчи 4 лаптӑка 0,07 гектара ҫӗнӗ статус панӑ. Цифра телекуравӗн радиотелевидени станцийӗсем валли Вӑрмарта Шупашкар районӗсенчи 0,08 гектар ҫӗре куҫарнӑ.
Нумай ачаллӑ ҫемьесене ҫӗр пани пирки пӗлетпӗр-ха. Ӑна илме ирӗк пуррисенчен хӑшӗсем пӳрт лартма ӗмӗтленеҫҫӗ, теприсем — хушма хуҫалӑха аталантарма, виҫҫӗмӗшсем — дача вырӑнне усӑ курма. Илнӗ хыҫҫӑн кирлӗ мар тесе ҫӗре каялла паракансем те пур-мӗн. Ҫакӑн пирки республикӑн ҫӗр тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗн ҫумӗ Наталья Тимофеева Чӑваш Енӗн Правительствин ертӳҫи Иван Моторин ирттернӗ канашлура пӗлтернӗ.
Хальхи вӑхӑтра ҫӗр илес кӑмӑллӑ нумай ачаллӑ 3 702 ҫемьене шута илнӗ. Хальхи вӑхӑтра вӗсенчен 42 проценчӗн ыйтӑвне тивӗҫтернӗ. Ҫӗрлӗ пулса тӑнӑ 1 569 ҫемьерен 1191-шӗ тивӗҫлӗ хутсене туса ҫитерсе ҫав тупрана регистрациленӗ. Нумай ачаллӑ 80 ҫемье вара панӑ хыҫҫӑн «ҫӗр кирлӗ мар» тесе ӑна илме килӗшмен.
Ҫурлан 2-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн Правительство членӗсемпе канашлу ирттернӗ. Унта Мускав–Хусан пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑссем ҫӳремелли магистрале сӳтсе явас ыйтӑва пӑхса тухнӑ.
Калӑпӑшлӑ ҫак проекта 2018 ҫулта вӗҫлеме палӑртаҫҫӗ. Ҫул пирӗн республика урлӑ иртӗ. Республика Элтеперӗн пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, магистраль тӑршшӗ Чӑваш Ен территорийӗнче 130 километр таран пулӗ. Аса илтерептӗр, вӑл Етӗрне, Муркаш, Шупашкар, Сӗнтӗрвӑрри районӗсем урлӑ каймалла. Яваплисен хальхи вӑхӑтра хут ӗҫӗпе ҫыхӑннӑ самантсене татса парассипе ҫине тӑмалла, ҫав шутра — ҫӗр ыйтӑвӗпе ҫыхӑннисене те.
Элӗк район администрацийӗ халӑх тӳре-шара, тепӗр майлӑ каласан, хӑйсем патне, епле ыйтупа ытларах пынине тишкернӗ. Кӑҫалхи ҫур ҫулта унти администрацине уйрӑм ҫынсенчен 181 ҫыру ҫитнӗ. Вӗсен шутне сӑмахпа пулӑшу ыйтнӑ 17 тӗслӗхе те кӗртнӗ. Йышпа пухӑнса шӑрҫалакансем те пулнӑ. Ун пекки — 1 тӗслӗх. Цифрӑсене пӗлтӗрхи кӑрлач-ҫӗртме уйӑхӗсенчипе танлаштарнӑ та вӗсен шучӗ 1,16 хут ӳснине асӑрханӑ.
Теприсем республика шайӗнчи пуҫлӑхсенчен пулӑшу ыйтнӑ иккен. Асӑннӑ 181 тӗслӗхрен 9-шне Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗнчен ярса панӑ. РФ Патшалӑх Думин депутачӗ патне ҫул такӑрлатакан та пулнӑ: Руслан Тихоновӑн йышӑну пӳлӗмӗнчен района 1 ыйту ярса панӑ. Пӗр ҫын «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин общество йышӑнӑвӗн пӳлӗмне ӳркенмесӗрех ҫитсе килнӗ. Ыйтӑва вырӑнта татмаллине кура ҫыру район администрацине ҫитсе выртнӑ. Тата хастартараххисем, пурӗ 3 ҫын, РФ Президенчӗн Администрацийӗн ҫынсен тата организацисен ҫырӑвӗсемпе ӗҫлекен Управленинех ҫыру ҫитернӗ.
Ҫырусен тӗп пайӗ — 151 тӗслӗх — ҫӗр ыйтӑвӗпе ҫыхӑннӑ. Тӳре-шараран пулӑшу ыйтас хастарлӑхпа вара Элӗк, Крымсарайкӑ, Ехремкасси ял тӑрӑхӗсенче пурӑнакансем палӑрнӑ.
Саккун пуриншӗн те пӗр иккенне ҫӗре ултавлӑ меслетпе туянакансенчен пӗри ӑнланса илни пирки республикӑн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерстви пӗлтерет.
Ӗҫӗ еплерех ҫаврӑнса пынине ведомство кӗскен хыпарланинчен ӑнланса илме йывӑр. Ҫапах та хӑш-пӗр фактсене уҫӑмлатнӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче Шупашкар район администрацийӗ Вӑрман-Ҫӗктер ял тӑрӑхӗнчи ял хуҫалӑх пӗлтерӗшлӗ ҫӗре усӑ курмалли тӗсе урӑх майлӑ ылмаштарнӑ-мӗн. Ҫӗре урӑх йышши категорие куҫармасӑрах ҫапла туни тӗрӗс марри пирки тавлашу ЧР Арбитраж суднех ҫитернӗ. Унти тӳресем ҫӗре малтан урӑх категорие ылмаштармалли пирки палӑртнӑ май, ҫӳлерех каланӑ пек ирӗк пани саккуна пӑсни пулать тесе йышӑннӑ. Капла йышӑнупа килӗшмесӗр ҫӗр хуҫи (вӑл хӑй туяннӑ ҫӗрсене урӑх йышши категорие тавӑрасшӑн ҫунни пирки тавҫӑрасси ҫеҫ юлать). Арбитражӑн пӗрремӗш аппеляци суднех ҫитнӗ. Анчах Мускав сучӗ Шупашкара район сучӗ хӑй маларах кӑларнӑ йышӑнӑва пӑрахӑҫламалли тӗрӗс тесе шухӑшланине палӑртнӑ.
+17.3 °C